Khi tìm kiếm trực tuyến với từ khóa ‘liệu pháp điều trị tự kỷ cho trẻ em’, bạn sẽ nhận được hơn 50 triệu kết quả cung cấp thông tin về mọi phương pháp. Từ phương pháp phổ biến như phân tích hành vi ứng dụng (ABA), trị liệu ngôn ngữ, hoạt động trị liệu cho đến các phương pháp độc đáo như trị liệu bằng ngựa, chế độ ăn kiêng, buồng trị liệu oxy cao áp và kích thích xúc giác xen kẽ. Ngoài ra, còn có các phương pháp tiên tiến như trị liệu hành vi, liệu pháp thải sắt, liệu pháp sốc điện và vô số các phương pháp khác đang được nghiên cứu và áp dụng trong cộng đồng.

Đối diện với sự đa dạng và lựa chọn hợp lý

Đối với cha mẹ, mong muốn tốt nhất cho con luôn là ưu tiên hàng đầu và sẵn sàng thử nghiệm bất kỳ liệu pháp nào có thể giúp trẻ. Tuy nhiên, việc xác định một liệu pháp điều trị nào mang lại hiệu quả tối ưu cho con lại là một thách thức khiến họ phần nào bối rối. Vậy, làm thế nào phụ huynh có thể biết được liệu pháp nào thực sự mang lại hiệu quả cho con em mình giữa vô vàn các liệu pháp có sẵn? 

Câu trả lời là “liệu pháp điều trị thực chứng” (Evidence-Based). Nói một cách đơn giản, “liệu pháp điều trị thực chứng” đề cập đến một phương pháp điều trị. Mà các nhà khoa học tin rằng đây là liệu pháp đem lại hiệu quả trong việc giúp đỡ cũng như hỗ trợ trẻ có những vấn đề cụ thể. Tìm kiếm thông tin về tính chứng thực của một liệu pháp, có thể giúp bạn phân biệt được sự khác biệt giữa những liệu pháp đã được chứng minh là hữu ích cho nhiều trẻ tự kỷ. Và những liệu pháp mà tác động của chúng vẫn chưa được biết đến một cách cụ thể. 

Liệu pháp điều trị thực chứng là gì? 

Mặc dù khái niệm về liệu pháp dựa trên thực chứng có vẻ phức tạp, nhưng thực tế, định nghĩa của nó rất đơn giản. Trước hết, nó đòi hỏi rằng việc nghiên cứu khoa học về phương pháp điều trị đã được thực hiện, với sự tham gia đầy đủ của các cá nhân và dữ liệu số liệu thống kê cho thấy sự cải thiện đáng kể. Các nhà khoa học sử dụng các công cụ toán học tiên tiến để đánh giá liệu liệu pháp có mang lại cải thiện hay không, thông qua việc so sánh với các phương pháp điều trị đối chứng ngẫu nhiên hoặc các yếu tố không liên quan.

Thực chứng cũng bao gồm việc một nhóm chuyên gia đánh giá và phân tích kết quả từ thí nghiệm đó, đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều này đảm bảo tính đáng tin cậy của thông tin, được kiểm chứng và sao chép bởi các nhà nghiên cứu độc lập với cấp độ chuyên sâu khác nhau.

Sự quan trọng của ”Liệu pháp điều trị thực chứng” cho trẻ tự kỷ

Điểm quan trọng của liệu pháp điều trị thực chứng đối với rối loạn phổ tự kỷ (ASD) là đã được chứng minh hiệu quả đối với một số lượng đáng kể trẻ tự kỷ và được cộng đồng khoa học công nhận và ủng hộ.

Đôi khi, cha mẹ có thể dễ bị dao động khi nghe một phụ huynh khác chia sẻ về việc một liệu pháp đã giúp ích cho con của họ. Tuy nhiên, thiếu chứng cứ khoa học, chúng ta không thể biết liệu pháp nào đem lại hiệu quả cho trẻ và không thể giải thích tại sao lại như vậy. Sự tiến triển của một đứa trẻ thông qua liệu pháp điều trị tự kỷ không phải lúc nào cũng có thể áp dụng được cho trẻ khác.

Hầu hết các liệu pháp chưa được chứng minh hiệu quả không gây tổn thương cho con bạn. Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất có thể là lãng phí thời gian. Số giờ con bạn dành hàng tuần cho một liệu pháp chưa được kiểm chứng về hiệu quả trong điều trị tự kỷ nên được chuyển sang một chương trình khác đã được chứng minh là hiệu quả. Thực tế, việc này có thể khiến con bạn bỏ lỡ cơ hội để tiến bộ.

Được chứng thực hay chưa? 

Đánh giá liệu pháp điều trị chứng tự kỷ, xem xét liệu nó có được chứng minh một cách khoa học hay không, không phải là điều khó khăn. Chỉ cần đặt một vài câu hỏi đơn giản có thể cung cấp thông tin cần thiết để bạn có thể đưa ra những quyết định sáng suốt.

Liệu pháp này đã được chứng thực chưa?
Dường như là một điều hiển nhiên, nhưng câu hỏi này cần được đặt với mọi liệu pháp bạn đang xem xét. Câu trả lời “không” không nhất thiết là dấu chấm hết cho việc bạn đưa ra lựa chọn. Nhưng nó giúp bạn đánh giá liệu liệu pháp điều trị đó có đáng giá và phù hợp với kế hoạch điều trị của con không.

Có bao nhiêu nghiên cứu đã được tiến hành về liệu pháp này?

Không có câu trả lời cụ thể, nhưng bạn nên tìm kiếm các liệu pháp điều trị có ít nhất 5 đến 10 nghiên cứu về mỗi khía cạnh kỹ năng hoặc được đo lường hành vi. Ví dụ, hơn 600 nghiên cứu đã chứng minh rằng Phân tích hành vi ứng dụng (ABA) có hiệu quả đối với trẻ tự kỷ.

Đối tượng trẻ em tham gia nghiên cứu là ai?

Phụ huynh thường hiểu rõ rằng, hầu hết trẻ tự kỷ cần được hỗ trợ ở nhiều khía cạnh. Chứng minh về hiệu quả của liệu pháp thực chứng đối với trẻ tự kỷ trong khả năng giao tiếp. Chỉ thật sự có giá trị nếu nó thực sự giúp đỡ trẻ đối phó với những thách thức. Tìm kiếm các nghiên cứu áp dụng cho trẻ có nhu cầu tương tự như con bạn là lựa chon tốt nhất.

 Các chuyên gia từ các lĩnh vực khác đã xác nhận kết quả không?

Nếu một nhóm chuyên gia như nhà trị liệu ngôn ngữ, nhà phân tích hành vi và giáo viên đều đồng thuận với chất lượng của một nghiên cứu, thì bạn có thể tin tưởng hơn vào kết quả đó.

Các nguồn tài nguyên bổ sung cũng cung cấp giá trị đáng kể. Trung tâm Tự kỷ Quốc gia (NAC – Hoa Kỳ) đã xuất bản một báo cáo năm 2015 có tựa đề Dự án Tiêu chuẩn Quốc gia, Giai đoạn 2 . Đây là đánh giá lớn nhất về nghiên cứu chứng tự kỷ cho đến nay. Báo cáo này bao gồm danh sách các tổ chức cung cấp đánh giá có hệ thống về nghiên cứu tự kỷ. Chẳng hạn như Trung tâm Phát triển Chuyên môn Quốc gia về Rối loạn Phổ Tự kỷ ( NPDC – Hoa Kỳ) và Cơ quan Nghiên cứu và chất lượng y tế (AHRQ – Hoa Kỳ) 

Cảnh giác với các rủi ro 

Không mọi nghiên cứu về liệu pháp tự kỷ đều có chất lượng khoa học. Bạn không cần phải trở thành một chuyên gia về phương pháp nghiên cứu hay thống kê, nhưng vẫn cần phải cẩn trọng để tránh những liệu pháp điều trị mà bạn có nghi ngờ về tính chứng thực.

Bắt đầu bằng việc tìm sự tư vấn từ các giáo viên đáng tin cậy, nhà phân tích hành vi, chuyên gia trị liệu ngôn ngữ, bác sĩ nhi khoa hoặc các chuyên gia lâm sàng khác để họ hỗ trợ bạn đánh giá tài liệu về liệu pháp điều trị tự kỷ.

Cảnh giác với các rủi ro: 

• Nghiên cứu “Kinh doanh”

Một hoặc hai nghiên cứu hỗ trợ liệu pháp tự kỷ có thể được thiết kế để đưa ra kết quả tích cực, đặc biệt nếu được thực hiện hoặc tài trợ bởi các công ty kinh doanh trong lĩnh vực. Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực liệu pháp điều trị tự kỷ mong muốn có thêm cơ hội kinh doanh, do đó, họ có thể tuyên bố rằng phương pháp điều trị của họ đã được chứng thực, thậm chí khi chưa có bằng chứng nào được công bố.

• Thiếu dữ liệu

Thông tin về dữ liệu và phương pháp sử dụng trong nghiên cứu cần được công bố, giúp các nhà nghiên cứu khác có thể xem xét và nhân rộng kết quả.

• Cam kết không đáng tin cậy

  Cảnh giác với các nghiên cứu tuyên bố rằng liệu pháp điều trị tự kỷ hiệu quả hơn bất kỳ liệu pháp nào khác. Cẩn trọng với những kết quả quá tốt đến mức khó tin, dù bạn mong muốn thấy con mình tiến bộ đến mức độ nào đi nữa.

• Các liệu pháp chưa được thiết lập

Một số đánh giá lớn về nghiên cứu tự kỷ cung cấp danh sách ‘các biện pháp can thiệp chưa được thiết lập’. Theo hội đồng chuyên gia về tự kỷ từ nhiều lĩnh vực, những liệu pháp này chưa có đủ bằng chứng về hiệu quả của chúng. Các nghiên cứu hiện có có thể không đáp ứng các tiêu chuẩn được chấp nhận, không chứng minh được tác dụng của liệu pháp hoặc thậm chí cho thấy có tác dụng tiêu cực.

Xem Dự án Tiêu chuẩn Quốc gia, Giai đoạn 2 , trang 72 để biết danh sách các phương pháp điều trị chưa được thiết lập cho chứng tự kỷ. 

Liệu pháp điều trị thực chứng 

Phương pháp điều trị thực chứng cho trẻ tự kỷ không chỉ dựa vào bằng chứng về hiệu quả trong điều trị rối loạn phổ tự kỷ (ASD). Mà còn quan trọng là cách thức thực hiện phương pháp đó, một khía cạnh mà chuyên gia thường gọi là ‘thực hành dựa trên bằng chứng’.

Để minh chứng cho sự tiến triển, nhà cung cấp dịch vụ thường thu thập dữ liệu trong suốt quá trình điều trị. Mặc dù bạn có thể nhận ra những thay đổi trong hành vi của con, nhưng việc liên tục thu thập và chia sẻ dữ liệu này là cần thiết để đảm bảo tính minh bạch và chứng minh sự tiến bộ. Nếu sau vài tháng không có sự cải thiện đáng kể, có thể cần xem xét lại liệu pháp điều trị.

Điều quan trọng cần nhớ là mỗi đứa trẻ tự kỷ đều có những nhu cầu riêng biệt, vì vậy phương pháp điều trị thực chứng không đảm bảo sẽ phù hợp với mọi trường hợp. Có nhiều phương pháp khác nhau có thể mang lại hiệu quả tốt hơn.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng cần chia sẻ thông tin về cách thức thực hiện phương pháp điều trị, thời gian theo dõi cần thiết tại nhà và các yếu tố khác. Điều này giúp bạn có thể lựa chọn phương pháp điều trị thực chứng phù hợp nhất cho con và gia đình.

Đưa ra quyết định sáng suốt

Danh sách các phương pháp điều trị cho chứng tự kỷ dường như vô hạn và liên tục được bổ sung hàng năm. May mắn thay, luôn có những phương pháp mới xuất hiện, mang lại cơ hội cho con bạn để học hỏi và phát triển. Tuy nhiên, một thực tế không mấy khả quan là nhiều trong số chúng chưa được kiểm chứng và xác minh.

Đối mặt với nhiều lựa chọn, việc tìm ra phương pháp điều trị phù hợp nhất để giúp con phát huy tối đa tiềm năng của mình luôn là một thách thức lớn đối với các bậc phụ huynh. Những phương pháp có cơ sở khoa học và được chứng minh thường là sự lựa chọn an toàn và đáng tin cậy nhất để bắt đầu, và thường là nền tảng của kế hoạch điều trị cho con bạn. Mặc dù có những phương pháp chưa được chứng minh hoặc xác nhận, chúng cũng có thể đem lại lợi ích cho con bạn, tuy nhiên, việc lựa chọn chúng thường giống như một trò cá cược trong một trò chơi may rủi.

Có nhiều cách để đánh giá các phương pháp điều trị tự kỷ, từ việc nghe những câu chuyện từ người khác đến việc tìm hiểu thông tin trên internet. Tuy nhiên, việc kiểm tra sự hỗ trợ của phương pháp điều trị thực chứng là một trong những công cụ tốt nhất. Nó giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn nhất cho con mình.

Bài viết của tác giả Stephanie Bates, BACB, một nhà phân tích hành vi, được biên dịch bởi Hoa Sen Kép